دانشمند برجسته ايرانى عمر خيام( ۴۲۶–۴۹۰ هجری قمری ، ۱۸ مه ۱۰۴۸ – ۴ دسامبر ۱۱٣١) رياضيدان، فيلسوف، ستاره شناس و شاعربرجسته كه آوازه ى او فراتر از مرزهاى ايران را پيموده است.

گرچه پایگاه علمی خیام برتر از جایگاه ادبی اوست ولی آوازه وی بیشتر به واسطه نگارش رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد.

خيام، رياضيدانى بزرگ كه در حل معادلات درجه سوم بااستفاده ازروش هاى هندسى ونيز در كار پيرامون اعداد حقيقى پيشگام بود. او نظريه ايى درباره خطوط موازى و نسبتها ارائه داد. آثار برجسته او در رياضيات شامل مقالاتى درزمينه جبر و مقابله و شرح اصول اقليدس است.

خيام، ستاره شناسى چيره دست كه با تحمل كارى سخت با رصد ستارگان به اصلاح گاهشمار جلالى پرداخت كه بنابر گفته دکتر ايرج ملک پور، استاد نجوم ، تقويم ايراني هر ده ميليون سال، يک روز با طبيعت خطا پيدا مي‌کند درحالى که تقويم اروپايى ها هر ۲۵۰۰ سال يک روز خطا دارد.
خيام همچنين به كار مديريت رصدخانه اصفهان پرداخت وتاريخ ملكشاهى را تدوين كرد.

خيام، فيلسوفى خردگرا كه با انديشه هاى نقدگرايانه و ژرف خود در زمينه انسان و جايگاهش در هستى، توانسته تاثيرشگرفى بر فيلسوفان پس از خود بگذارد.
افكار فلسفى او برناتوانى انسان درشناخت برخى امور متافيزيكى تنايل داشت ؛ فلسفه ايى كه امروزه فلاسفه از آن به “ندانم انگارى” نام ميبرند.( آگنوستيك/ Agnostic). شهامت اعتراف به ناآگاهى در جايى كه هيچ يقينى ممكن نيست:
اسرار ازل را نه تو دانى و نه من
اين حرف معما نه تو خوانى و نه من

خيام، شاعرى توانمند كه با رباعياتى اندك ولى پرمغز و فلسفى خويش، شهرت جهانى يافت.
لازم به بادآورى است كه بسيارى از رباعيات منسوب به او ، سروده ى او نيستند و صادق هدايت بخوبى در كتاب “ترانه هاى خيام” به اين نكته اشاره كرده است.

خيام، در زمينه موسيقى ، در رساله‌ای کوتاه، به نام «رسالة فی شرح ما اشکل من مصادرات کتاب اقلیدس»، که در موسیقی نظری، نگاشته است، بیست و یک ذوالاربع (یا دانگ‌های) موسیقی زمان خود را با نسبت‌های ریاضی معین کرده است. رساله موسیقی خیام، شرحی است که این دانشمند، بر کتاب موسیقی اقلیدس نوشته و از این رساله‌ی خیام چنین برمی‌آید که او دارای حس تشخیص نغمات مطبوع موسیقی بوده و شاید هم مانند بیشتر شاعران آن زمان، بصورت عملی، دستی در نوازندگی داشته است. خیام، در نگارش این رساله، به آثار ابونصر فارابی و ابن سینا در زمینه موسیقی توجه داشته است. همچنین باید گفت که برخى از گوشه‏هاى دستگاههاى موسیقى کنونى ایرانى با آنچه خیام در رساله‌ی خود آورده است قابل تطبیق است . ( بنابر نظر استاد ساسان سپنتا از مقاله ى «تأملی در آرای موسیقی خیام»)

خيام همچنين از دانش زيست شناسى (طبيعيات) و پزشكى(طب) بهره مند بوده و مقالات و كتابهاى زيادى در اين زمينه ها از او بجا مانده است.

آرامگاه عمر خیام از مكان های گردشگری نیشابور، نماد شهر نیشابور و نمونهٔ برجستهٔ معماری نوین ایرانی است که درسال ١٣٣٨ به سفارش انجمن آثارملى و طراحى استاد نامى معمارى، هوشنگ سیحون بناگرديد.

ايران را دوست بداريم و درباره تاريخ، جغرافيا، بزرگان، فرهنگ و ادب ايرانزمين بياموزيم و همه را از دل و جان پاس بداريم.